De maatschappij in een notedop
Wij leven niet alleen, ergens op een onbewoond eiland, zoals Robinson Crusoe in het begin (beschreven in het boek van de Engelse schrijver Daniel Defoe). Wij leven samen met andere mensen, wij leven in een maatschappij. Hoe ziet zo’n maatschappij eruit?
Bij het uitwerken van de schema’s en tabellen in verband met de persoonlijke vrijheid, geraakte ik zo in de ban van de drie-eenheid LEM en de LEM-mobiel, dat ik begon te geloven dat de maatschappij hiermee ook opgedeeld kan worden. Ik was op dreef en zocht de corresponderende domeinen.
Wat komt in een maatschappij overeen met “mentale vermogens”, met bewustheid, met inzicht, met “het hoe en het waarom?” met “welk plan zit hier achter?” met “de zin van de dingen”? Volgens mij zijn dat de domeinen die behoren tot de Hogere waarden van onze maatschappij: filosofie, theologie, godsdienst, moraal ...
Wat correspondeert met “emoties”, met gevoelens, met de betrokkenheid bij onze moeder aarde en alles wat erop leeft en erop aanwezig is, met harmonie? Hier denk ik aan alles wat met Cultuur te maken heeft: wetenschap, kunst, techniek, technologie ...
Wat kunnen we betrekken op “lichaam”, op scheppen, creëren, uitvoeren, realiseren? Dit lijken mij de domeinen te zijn van de Werking van de maatschappij: politiek, sociale aspecten, economie ...
Dit leverde volgende boomstructuur voor de maatschappij.
Het meer mentale domein van de hogere waarden is voor mij de filosofie. Iemand die zich steeds afvraagt hoe de dingen in elkaar zitten, waarom de dingen zo zijn, waarom de dingen gebeuren zoals ze gebeuren, wat de zin van alles is, waar we vandaan komen, waar we naartoe gaan, noem ik een filosoof (bestuderen van de kosmos). Het emotionele domein van de hogere waarden lijkt mij door de religies ingenomen te zijn. We begrijpen nog niet veel van de kosmos, van het heelal. Het beste wat we kunnen doen, is al het onbekende steken in een hoger wezen dat we dan proberen gunstig te stemmen (projecteren van het onbekende). Het uitvoerende domein (lichaam) van de hogere waarden ligt dan in de moraal. We proberen universele waarden vast te leggen en te bepalen wat goed en wat slecht is, welke handelingen door de maatschappij aanvaard kunnen worden en welke niet (bepalen van de leefregels).
Wat de cultuur betreft, ook hier kunnen we drie domeinen aanduiden die corresponderen met de LEM drie-eenheid. Het verstandelijke domein is de wetenschap. De mens probeert zijn omgeving te begrijpen. Hij probeert kennis te vergaren over de natuur en de wetten die er van toepassing zijn, over de macrokosmos (ons zonnestelsel, onze melkweg, zwarte gaten, het heelal ...) en over de microkosmos (moleculen, atomen, atoomkernen en elektronen, protonen en neutronen, quarks, snaren ...) (onderzoeken van de natuurwetten). Het gevoelsmatige domein omvat de kunst. Sommige mensen proberen hun gevoelens vast te leggen in de materie. Ze spelen met materialen, vormen, kleuren, bewegingen, woorden, klanken, beelden, smaken, geuren, temperaturen, voelelementen ... (uitbeelden van de emoties). Het uitvoerende, het scheppende domein vinden we terug in de techniek. De mens ontwerpt en maakt gereedschap, werktuigen, machines, robotten, computers, communicatieapparatuur, multimedia-apparatuur, hij bouwt vervoermiddelen, energiecentrales, meetapparatuur, huizen, gebouwen ... (onderwerpen van de natuur).
Kijken we nu naar de werking van de maatschappij. Het plannen, het organiseren gebeurt door de politiek (of zou toch moeten gebeuren). De politiek structureert de maatschappij (gemeenten, gewesten, naties, continenten, de verenigde naties). Zij maakt wetten (wetgevende macht, het parlement), zorgt ervoor dat die nageleefd worden (uitvoerende macht, de regering) en bestraft de overtreders (rechterlijke macht, het gerecht). Zij probeert de maatschappij leefbaar te houden (organiseren van de samenleving). De gevoelens komen aan bod in de sociale aspecten, de sociologie. Het sociale weefsel wordt in stand gehouden door de verzorgende sector, de opvoeders, de leraars, de sportbeoefenaars, de verenigingen, de vrijwilligers, de sociale zekerheid ... (werken aan het algemeen welzijn). De meer praktische kant, de materiële kant van de werking vinden we terug in de economie. Goederen en diensten worden onderling geruild, meestal met een betaling als tussenstap. De economie zorgt voor onze voeding, onze kleding, onze huisvesting, ons vervoer ... (zorgen voor welvaart).
Het resultaat: de opdeling van de maatschappij.
Ieder van ons heeft relaties met meerdere geledingen van de samenleving (werk, kunst, godsdienst, wetenschappelijk onderzoek, belastingen betalen ...).
Ons maatschappij-engagement is meestal toegespitst op één specifiek domein (ons werk = onze hoofdactiviteit). Ik zit in de techniek (administratieve en boekhoudkundige software). Mijn vriendin zit in de sociologie (lerares Nederlands). Mijn zuster zit in de religies (kloosterzuster). Tijdens mijn doctoraat zat ik in de wetenschap.
Daarnaast kunnen we nog nevenactiviteiten uitoefenen en/of hobby’s hebben. Mijn vriendin en ik doen iets in de kunst (wij zitten in een muziekgroepje, zij doet aan bloemschikken, ik schrijf dit boek). Mijn zuster doet iets in de sociologie (rusthuis). Een van mijn broers doet iets in de sociologie (trainer van een jeugdvoetbalploeg).
Op een of andere manier engageren we ons in de maatschappij, wij willen onze bijdrage leveren tot een “gezonde” samenleving. Hiervoor is het nodig dat we de maatschappij nemen zoals ze is. Voortdurend kankeren, elk initiatief van anderen afkeuren, niks goedvinden ... levert niks op. De enigen die er nadeel van ondervinden, zijn wij zelf. De dingen gebeuren, wij leveren onze bijdrage, meer moeten we niet doen. Onze maatschappij is immers een zelfregulerend systeem. Storende elementen worden vroeg of laat uitgestoten (Hitler, Mobutu, Dutroux ...).
Wat is het nut van de opdeling van de maatschappij zoals weergegeven in dit hoofdstuk? Naast het feit dat ik van schema’s houd, graag verbanden leg, moet dit hoofdstuk gezien worden als een zekere basis voor de volgende hoofdstukken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten